De Augustijner monnik Gregor Mendel was de eerste die op het gebied van de erfelijkheidsleer serieus onderzoek verrichtte. 

 

Elke hond is opgebouwd uit een enorm aantal cellen, de bouwstenen van het lichaam.

Elke cel heeft dezelfde opbouw en heeft ook een celkern in het midden.

De celkern bevat chromosomen, die bestaan uit DNA met het erfelijk materiaal.

 

Chromosoom:

Een chromosoom bevind zich in de celkern van elke cel.

De chromosomen bevatten stukjes DNA.

Iedere diersoort heeft een andere hoeveelheid chromosomen.

Een mens heeft er bijvoorbeeld 46 (23 paar chromosomen), maar een hond heeft er 78 (of 39 paar).

 

Veel van deze chromosomen komen per twee voor (per type en per kenmerk).

Er is altijd één paar chromosomen dat het geslacht bepaalt. Iedere pup krijgt 1 geslachtschromosoom van zijn vader en 1 van zijn moeder. Een vrouwtje heeft 2 X chromosomen een mannetje 1 X en 1 Y. 

 

Een chromosoom heeft een langwerpige, gedraaide vorm, vergelijkbaar met een wenteltrap.

 

Daarnaast is het onderverdeeld in hokjes.

Zo'n hokje noemt men een locus (meervoud: loci).

De eigenschappen liggen op zo'n locus, de loci duiden we aan met een bepaalde letter, bijvoorbeeld: B-locus voor basic of basiskleur.

 

Homologe Chromosomen:

Dit zijn twee overeenkomstige chromosomen in een celkern.

Doorgaans komen chromosomen voor in paren van homologe chromosomen.

Daarbij komt één exemplaar van de moeder en één van de vader.

 

Hoewel twee homologe chromosomen een gelijke opbouw hebben zijn ze niet identiek.

Ze bevatten dezelfde genen, op dezelfde plaats, maar met andere genetische informatie.

Dit komt doordat de allelen verschillend zijn.

 

Genen en Allelen:

Ieder chromosoom bestaat uit genen (stukjes DNA). Ieder individueel gen bepaalt een specifieke erfelijke eigenschap.

 

Denk daarbij aan oogkleur, lengte van de vacht, lengte van de staart enz.

Als er meerdere genen informatie bevatten over hetzelfde kenmerk, dan wordt dit koppel van genen een "allel" genoemd.

Een allel zorgt dan voor de specifieke uiting van een bepaald gen.

 

Homozygoot en Heterozygoot:

Als de allelen van een bepaald kenmerk op beide homologe chromosomen (een chromosomen paar) gelijk zijn dan spreekt men van een homozygoot. 

Als de allelen van een bepaald kenmerk op beide homologe chromosomen niet gelijk zijn dan spreekt men van heterozygoot.

 

Slechts 1 van de twee komt dan tot uiting.

 

Welke allel (eigenschap) tot uiting komt wordt bepaald door de "rangorde" van de allelen onderling.

 

Er bestaan dominante allelen, zij komen relatief snel tot uiting en zullen andere eigenschappen overschaduwen.

 

Het tegenovergestelde zijn recessieve allelen.

Deze komen alleen tot uiting als er geen dominanter allel aanwezig is.

Er bestaan meestal meerdere dominante en recessieve allelen op een locus maar de volgorde van dominantie ligt per locus vast.

 

Een dominant allel wordt aangegeven met een hoofdletter, een recessief allel met een kleine letter.

 

Er kunnen meerdere dominante allelen op een locus liggen, deze worden dan aangegeven in volgorde van dominantie.

 

Meestal komt er slechts één allel tot uiting.

Die zien we terug in het uiterlijk (fenotype, alle zichtbare eigenschappen) van de hond.

 

Omdat genen in paren voorkomen, kan het wel gebeuren dat een hond daarnaast ook het gen voor een andere eigenschap draagt. Dit zie je dan niet terug in het uiterlijk van de hond maar hij vererft die eigenschap wel waardoor het tot uiting kan komen bij de nakomelingen.

 

Het genenpakket van de hond noemen we het "genotype".

 

Het komt wel eens voor dat heterozygote genen een gelijke invloed op een bepaalde eigenschap hebben. Dan spreken wij van intermediaire vererving.

 

Als kenmerken niet te wijten zijn aan genen maar wel aan het milieu dan spreken we van modificaties.

 

Deze zijn dus niet erfelijk of blijvend (denk aan vachtverkleuring door de zon).

Als kenmerken niet te wijten zijn aan genen, maar wel aan individuele verschillen dan spreekt men van fluctuaties.

 

Denk daarbij aan een nest met pups waarbij iedere pup (ondanks dezelfde genen) een verschillend karakter hebben.

 

Vaak kun je aan de buitenkant van de hond niet goed zien wat het genotype is.

Neem bijvoorbeeld een zwarte hond.

 

Zwart is een dominante kleur, maar is de hond nu homozygoot voor zwart of heterozygoot voor zwart?

 

De eerste wet van Mendel: monohybride kruising.

Bij een kruising van twee homozygoten die in één eigenschap van elkaar verschillen, bezitten alle individuen van de F1-generatie hetzelfde uiterlijk.