De namen 'Schapendoes', 'herdershond' en 'schapenhond' zijn heldere verwijzingen naar het oorspronkelijke gebruiksdoel van het ras: schapen hoeden. Van het oorspronkelijke gebruik is weinig gedocumenteerd. Logisch, aangezien het ras op de arme zandgronden emplooi had bij mensen die hier slechts een marginaal bestaan leidden. De 'schaapachtige' verschijningvorm van het ras duidt erop dat de hond vooral bij en tussen de schapen verkeerde om deze zelfstandig te hoeden en daarnaast de schaapherder assisteerde bij het hoeden van de kudden.

 

De geschiedenis van de Schapendoes als ras begint eigenlijk pas met de oprichting van de rasvereniging in 1947. Al voor de oorlog was met name de heer Toepoel geïnteresseerd geraakt in de middenslag gebruikshond die hij in de omgeving van de Drentse heidegebieden bij schaapskudden had gezien. Het was hem duidelijk dat dit type hond snel in de vergetelheid dreigde te raken. Gedurende en vlak na de oorlog probeerde hij in type gelijkende honden te vinden en uiteraard medestanders in zijn pogingen om deze exemplaren te behouden. Op basis van een opgesteld ideaalbeeld gaat de groep gemotiveerd aan de slag om dit type als ras te herstellen. Hier is eigenlijk een 'breuk' in de geschiedenis ontstaan. Van een type waarvan vorm en hond door het gebruik gevormd was, wordt nu vanuit een klein aantal exemplaren een ras teruggefokt naar een arbitraire en waarschijnlijk subjectieve norm. Dat de Schapendoes inmiddels een herkenbaar uniform ras van redelijke omvang geworden is, onderstreept de prestatie van de betrokkenen. Door de strenge selectie criteria bij het fokken is ook het karakter van de honden uitermate plezierig. In hoeverre dit karakter op dat van de oorspronkelijke gebruikshond lijkt, is een open vraag. Op zich is dit ook niet zo belangrijk, maar waar bij veel rassen het oorspronkelijke gebruik het 'recept' voor de trainingsaanpak oplevert, is dit bij de Schapendoes niet zo.

 

De Schapendoes is een ras waarbij onder een authentiek uiterlijk een modern karakter schuilt. De Schapendoes karakteriseert zich door:

-een, in de huidige woonomgeving, praktische intelligentie;

-een evenwicht tussen mensgerichtheid en zelfstandigheid;

-een hoge mate van speelsheid en enthousiasme;

-een behoorlijke hardheid en grote flexibiliteit.

 

Schrander, mensengericht, enthousiast en flexibel leveren een recept voor een leuke actieve hond. Door de zelfstandigheid kun je ook eens wat aan de hond over laten en de hardheid geeft je de zekerheid dat de hond niet van suikergoed is. De Schapendoes is echter beslist niet altijd een doetje en heeft een strikte opvoeding nodig want vanwege de intelligentie zul je de hond wel een taak of uitdaging moeten geven en de zelfstandigheid, speelsheid en hardheid zullen voor een verrassing zorgen als je denkt dat alles vanzelf gaat. Kortom, regels moeten regels zijn en je zal datgene wat jij wil voor de hond de moeite waard moeten maken.

 

De Schapendoes is een vrolijke hond die graag lekker actief bezig is. Als de baas dat aanbiedt, dan is die baas de onbetwiste nummer 1 die enthousiast alle aandacht krijgt. Maakt de baas er een onduidelijk potje van of is het alleen maar gemopper, dan ga je toch zelf wat leuks ondernemen............ De Schapendoes is een modelhond voor duidelijk en op positieve wijze opvoeden, trainen en werken. De formule is helder: wees duidelijk en biedt de oefening enthousiast aan. Onderschat de hond niet. De bedoeling is meestal heel snel duidelijk en de eenvoudigste opdrachten zijn vaak al begrepen uit de voorbeelden van de andere honden. Oefen je daarna te lang en te eenvoudig, dan heb je al snel passief verzet en als je daarmee niets doet of de hond daarvoor straft, dan is de lol er af en zit je met een onwillige Schapendoes. Gelukkig slechts tijdelijk onwillig, want als je iets anders leuk en actief aanbiedt, dan is de goede bui direct terug. Wees een beetje creatief. De Schapendoes heeft veel sneller door wat de bedoeling is dan de gemiddelde hond. Dat is makkelijk want de bedoeling is snel duidelijk, maar het is ook een valkuil. Het tempo van een groep zal meestal lager zijn dan dat van de schapendoes. Het is nu aan de baas en trainer om de aandacht van de Schapendoes bij de oefening te houden. Niet door aandachtsoefeningen, maar door variaties en spelen tussendoor. De trainer zal hierbij de cursist een beetje moeten helpen. Let erop dat de cursist niet in de verleiding komt om een hond die zich dreigt te gaan vervelen voor het verlies aan aandacht te corrigeren. Biedt deze cursist variaties aan en stimuleer het spelen tijdens het wachten. Een hond die graag iets leuks doet is makkelijk te belonen met de activiteit zelf! Wat is nu makkelijker aan het werk te krijgen dan een hond die graag actief bezig is? De schapendoes is immers een hond die veel voldoening haalt uit leuke dingen doen. Ben je lekker bezig met je schapendoes dan is een prijzend woord of een knuffel een extra stimulans. Ook een brokje is een aanmoediging. De beste resultaten bereik je als je de motivatie uit de activiteit en enthousiaste aanmoediging haalt en de beloning geeft door prijzen, aanhalen en brokjes. Leuk bezig zijn was het sleutelwoord, dus mopperen en dergelijke is niet erg productief. Het ongewenste gedrag stoppen, afleiden en een nieuwe variant aan bieden is effectiever. De schapendoes die naar de verkeerde hoek van het veld is afgedwaald, is een typisch voorbeeld van een hond die weer vol aandacht komt aanrennen als de baas druk in de struiken gaat zitten rommelen. Wees echter wel strikt. Intelligentie, dus uitproberen hoort erbij en het zijn meesters in het 'smokkelen'.

 

Elke lekker actieve sport past. Behendigheid en fly ball zijn de Schapendoes op het lijf geschreven. Formaat, beweeglijkheid, motivatie en slimheid maken het heerlijke speelkameraden waar je van kunt genieten. Je ziet het plezier waarmee ze rond gaan. Heb je zelf ambities om aan wedstrijden mee te doen, dan houdt de Schapendoes je niet tegen. In tegendeel, hoe enthousiaster de baas is, hoe harder de hond wil.

 

Mini-coursing is ook erg euk voor de Schapendoes. Omdat deze geen duidelijke prooi- of buitdrift heeft, wakker je dit hiermee ook niet tot onhandige proporties aan. Gewoon leuk om te doen dus.

 

Voor deelname aan hondentriathlon heeft de Schapendoes zeker de capaciteiten en de training zal geen probleem opleveren.

 

Voor G&G is de Schapendoes wat minder makkelijk dan de gemiddelde retriever. Omdat de hond eigenlijk wat meer uit de opdrachten zelf zou willen halen, moet je dit als baas compenseren.

 

Bij het speuren wordt veel van de concentratie gevraagd en dus ook van een hond de onderweg veel 'leuke' dingen tegenkomt. De Schapendoes kan zeker goed genoeg ruiken maar het is vooral aan de baas om voor motivatie bij het zwaardere werk te zorgen.

 

Voor verdedigingswerk is de Schapendoes geen hond.

 

Een heerlijke hond voor de actieve baas die weet wat hij of zij wil en een speelse hond 'met een kop erop' waardeert. Een hond die uitdaagt om het enorme potentieel te ontwikkelen en te benutten.

 

Uit “Los-vast” 1995 door Peter Bosman.